Toekomstscenario’s uitgewerkt: handvatten voor een veerkrachtige arbeidsmarkt

Het Coronavirus maakt pijnlijk duidelijk dat maatschappelijke ontwikkelingen een enorme impact kunnen hebben op de arbeidsmarkt. En dat de toekomst onvoorspelbaar is. Voordat deze situatie ontstond, zijn we in Zuid-Nederland al aan de slag gegaan met een analyse van economische en maatschappelijke ontwikkelingen voor de arbeidsmarkt. Dit initiatief is ontstaan vanuit het samenwerkingsverband ENZuid met 3 provincies en 8 regio’s in Zuid Nederland. Het doel is een beeld te schetsen van de impact van verschillende (toekomst)scenario’s en mogelijke oplossingen voor Zuid-Nederland. De nieuwe prognoses van het CPB met betrekking tot de gevolgen van Corona worden hierin ook nog doorgerekend. Hiermee krijgt ook West-Brabant handvatten voor een veerkrachtige arbeidsmarkt, waarin het aantrekken, ontwikkelen, behouden en benutten van talent centraal komt te staan.

We realiseren ons dat de gevolgen van het Corona virus de realiteit van nu alles heeft veranderd. Desondanks willen we vooruit blijven kijken op hoe we onze arbeidsmarkt kunnen blijven versterken, in de huidige en toekomstige situatie.

Hoewel de dobbelsteen alle kanten op kan vallen, worden er een aantal realistische scenario’s voor de toekomst geschetst. Op basis van economische modellen is per (deel)gebied in Zuid-Nederland berekend wat een tegenvallende economie betekent voor werkloosheidscijfers en arbeidsaanbod. Hierin worden ook de prognoses van het CPB van maart 2020 meegenomen met betrekking tot de Corona gevolgen. Daarnaast is gekeken hoe bepalend ontwikkelingen als vergrijzing, arbeidsmigratie, robotisering en de energietransitie kunnen zijn voor de werkgelegenheid in verschillende sectoren.

Wat komt er op ons af?

“De West-Brabantse arbeidsmarkt kan tegen een stootje, kwetsbare groepen en groeiende tekorten in de zorg grootste uitdaging”

Berekeningen laten zien dat de West-Brabantse arbeidsmarkt (onder normale omstandigheden) tegen een stootje kan. Met name in de zorg, bouw, onderwijs en technische beroepen zal het aantal banen toenemen. De aard van het werk verandert daarentegen wel; vergrijzing heeft grote impactop bijvoorbeeld zorgvraag en -aanbod. De energietransitie en het stikstofbesluit vragen om wendbaarheid en innovatiekracht van organisaties en stuwen de vraag naar specialistisch – en vaak hoger – opgeleid personeel. Ook het profiel van arbeidsmigranten verandert en door migratie vanuit de randstad, stijgt de krapte op de woningmarkt voor seizoenskrachten. Door digitalisering en technologische ontwikkelingen verdwijnen en veranderen veel banen. Voor kwetsbare groepen zoals langdurig werklozen, mensen met een arbeidsbeperking en flexwerkers wordt het vinden van een baan lastiger, zeker in een ongunstige economie.

Alle sectoren gaan de impact van de gevolgen van het Coronavirus voelen, maar de grootste krimp zit volgens de laatste berekeningen bij de horeca, cultuursector, bouw, sierteelt en transportsector. Ook de zakelijke dienstverlening, handel en industrie voelen de gevolgen.

Oplossingsrichtingen
Hoewel veel ontwikkelingen onvoorspelbaar zijn, is een aantal oplossingsrichtingen uit de analyse te herleiden, die in verschillende scenario’s terugkomen en nader kunnen worden uitgewerkt:

• Zet in op duurzame inzetbaarheid door het stimuleren en faciliteren van een leven lang leren bij werknemers, om aan te blijven sluiten bij de steeds veranderende vraag.
• Creëer en faciliteer op regionaal niveau oplossingen voor kwetsbare groepen, flexwerkers, zzp’ers en jongeren, zoals deeltijd-WW, Beroeps Begeleidende Leerwegen (BBL-opleidingen) en doorlopende leerwegen.
• Informeer en betrek werkgevers over de mogelijkheden, zodat niet te snel afscheid wordt genomen van moeizaam gevonden arbeidskrachten.

Hoe nu verder?
De onderzoeksbureaus Panteia en Etil werken de komende weken aan de nieuwe CPB scenario’s, samenhang tussen de scenario’s, de technologie- en energietransitie-scenario’s en de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. In juni 2020 moet dit volgens de huidige planning leiden tot een volledig onderzoeksrapport. Dit rapport wordt in een werkconferentie gepresenteerd (naar verwachting in september 2020). De publicatie van het rapport zal in West-Brabant gedeeld worden via LinkedIn en de website van West-Brabant werkt.